เยาวชนในฝัน

"เยาวชนในฝัน" ...."เยาวชนที่ดี .... จำเป็นต้องสร้างตั้งแต่แรกเริ่ม

การที่คนเราจะพัฒนาจากทารกกระทั่งเติบโตเป็น ผู้ใหญ่ ธรรมชาติได้กำหนดขั้นตอนไว้เป็นขั้น ๆ และไม่มีการกระโดดข้าม ซึ่งความสำเร็จขั้นต้นๆ จะเป็นฐานสำหรับขั้นต่อไป โดยในช่วงแรกธรรมชาติได้กำหนดให้เป็นช่วงของการพัฒนาทักษะพื้นฐานในการมีชีวิตรอด และใช้เป็นต้นทุนสำหรับการพัฒนาศักยภาพในช่วงต่อ ๆ ไป ดังนั้น การพัฒนาศักยภาพมนุษย์ให้มีความสามารถเต็มที่จึงต้องเดินตามสิ่งที่ธรรมชาติ กำหนดไว้ โดยสิ่งนี้อาจเรียกว่า ’หน้าต่างแห่งโอกาส (Windows of opportunity)“

ช่วงเวลาที่สมองเปิดรับการเรียนรู้ที่ดีที่สุด!!

ในบทความ “หน้าต่างแห่งโอกาส : โอกาสในการพัฒนาเด็ก” มีการอ้างอิงถึง นพ.ยงยุทธ วงศ์ภิรมย์ศานติ์ ซึ่งได้ให้ความรู้ความเข้าใจไว้ว่า...กระบวนการพัฒนาเด็กแต่ละวัยตาม พัฒนาการของเด็ก ซึ่งเรียกลำดับขั้นนี้ว่า “หน้าต่างแห่งโอกาส” นั้น แบ่งตามธรรมชาติของมนุษย์ที่เหมาะสมต่อการเรียนรู้คุณลักษณะต่าง ๆ ของชีวิต ซึ่ง เป็นสิ่งสำคัญที่พ่อแม่ ผู้เลี้ยงดูเด็ก ผู้ที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการเรียนรู้ของเด็ก ควรต้องเข้าใจ

กล่าวคือ...เด็กวัย 0-2 ปี หน้าต่างแห่งโอกาสที่พ่อแม่ ผู้เลี้ยงดูเด็ก สามารถเสริมสร้างให้แก่เด็ก มี 2 ข้อ คือ สร้างความผูกพัน และความไว้วางใจผู้อื่น ซึ่งคุณสมบัติ 2 ประการนี้เป็นคุณสมบัติขั้นพื้นฐานของความเป็นมนุษย์ ถ้าเด็กขาดคุณสมบัติทั้ง 2 ข้อนี้ เมื่อโตขึ้นอาจไม่สามารถสร้างความสัมพันธ์กับผู้อื่นให้มั่นคงได้

เด็กวัย 3-5 ปี หน้าต่างแห่งโอกาสที่พ่อแม่ ผู้เลี้ยงดูเด็ก สามารถเสริมสร้างให้แก่เด็ก มี 2 ข้อ คือ สร้างการรู้จักถูกผิด และการควบคุมอารมณ์ตัวเอง ซึ่งวัยนี้เป็นวัยที่จะรู้จักความรู้สึกถูกผิดได้ดี ดังนั้นจึงเป็นโอกาสที่พ่อแม่ ผู้เลี้ยงดู จะสอนเด็กให้รู้ว่าอะไรคือสิ่งที่ถูก ควรปฏิบัติ เช่น การแบ่งปันให้เพื่อน เป็นต้น และอะไรคือสิ่งที่ผิด ไม่ควรปฏิบัติ เช่น ไม่หยิบของผู้อื่น ไม่ทำร้ายผู้อื่น ไม่ทะเลาะกับเพื่อนแล้วใช้ความรุนแรง เป็นต้น

เด็กช่วงวัยนี้เมื่ออยากได้สิ่งของต่าง ๆ มักแสดงออกด้วยอารมณ์รุนแรง อยากได้อะไรต้องเอาให้ได้ดังใจ ซึ่งเป็นวัยที่ควรต้องสอนให้เด็กรู้จักเรียนรู้ในการควบคุมตัวเอง ควบคุมความโกรธ ควบคุมความอยาก รู้จักรอคอย ซึ่งช่วงวัยนี้ นิทานสอนใจว่าด้วยคุณธรรมจริยธรรม ต่าง ๆ นับเป็นสิ่งสำคัญที่เด็กควรจะได้รับรู้

หากในช่วงวัย 3-5 ปี เด็กขาดการรับรู้ ไม่ได้รับการสอน ไม่ได้รับการแนะนำ ในเรื่องการควบคุมอารมณ์ และเรื่องผิด–ถูก ควร–ไม่ควร ก็จะเป็นอันตรายต่อพัฒนาการของเด็กในระยะต่อไป

เด็กวัย 6-12 ปี หน้าต่างแห่งโอกาสที่พ่อแม่ ผู้เลี้ยงดูเด็ก สามารถเสริมสร้างให้แก่เด็กในวัยนี้ มี 3 ข้อ คือ สร้างการประหยัด มีวินัย และใฝ่รู้ โดยพัฒนาการของเด็กในช่วงวัยนี้จะมีความพร้อมที่จะเรียนรู้ในเรื่องของจำนวน เงิน การวางกำหนดกฎเกณฑ์ เช่นในเรื่องเวลา รู้จักร่วมรับผิดชอบ และเป็นช่วงวัยที่เปิดโอกาสด้านการเรียนรู้ที่หลากหลาย ซึ่งการเรียนรู้ของเด็กในช่วงวัยนี้ก็ควรมีความยืดหยุ่นเพื่อพัฒนาการทางสมองของเด็ก

นี่คือ 3 ช่วงวัยที่ถือว่าเป็น ’หน้าต่างโอกาส“  ..... "เยาวชนในฝัน"

แหล่งข้อมูลอ้างอิง :  บทความ “หน้าต่างแห่งโอกาส
                             นพ.ยงยุทธ วงศ์ภิรมย์ศานติ์