ทำไมต้องกำหนดเวลาเล่นเกม

คำถาม :
ไม่เข้าใจว่าทำไมผู้ใหญ่ต้องกำหนดเวลาเล่นเกม ในเมื่อเด็กบางคนถึงเล่นเกมก็เรียนดีได้ก็แล้วกัน

คำตอบ :
เข้าใจว่าคำถามนี้คงเป็นคำถามของเด็กหรือวัยรุ่น หมอมีความเห็นว่าเป็นคำถามที่ดีมากเลย และรู้สึกดีใจที่เด็กหรือวัยรุ่นกล้าซักถาม กล้าแสดงความคิดเห็นอย่างนี้ หมอยังมีความเห็นอีกว่ากฎระเบียบที่ผู้ใหญ่กำหนดต้องมีเหตุผลรองรับ และต้องอาศัยข้อมูลที่มีหลักฐานประกอบเพียงพอด้วย

คำตอบของหมอในข้อนี้คือเด็กหรือวัยรุ่นต้องรู้จักกำหนดเวลาในการเล่นเกมด้วยตนเอง แม้ว่ายังไม่ผลเสียต่อการเรียนก็ตาม ยกเว้นไม่สามารถควบคุมด้วยตนเองได้จึงค่อยให้ผู้ใหญ่ช่วยควบคุม โดยมีเหตุผลและข้อมูลจากการศึกษาวิจัยประกอบดังนี้

เหตุผลข้อแรก  คนที่เล่นเกมไม่ได้มีปัญหาติดเกมหรือปัญหาอื่นจากการเล่นเกมทุกคน แต่เกมคอมพิวเตอร์มีคุณสมบัติที่ทำให้ทุกคนที่เล่นติดได้ ยิ่งเล่นเกมบ่อยและเล่นติดต่อกันเป็นเวลานาน ก็ยิ่งมีโอกาสมีปัญหาติดเกมมากขึ้นตามไปด้วย หมอจะอธิบายว่าทำไมจึงเป็นเช่นนั้นในลำดับถัดไป แต่ลำดับแรกจะขอกล่าวถึงพฤติกรรมที่เรียกว่าติดเกมคอมพิวเตอร์เสียก่อน คนที่ติดเกมจะมีพฤติกรรมคล้ายๆ กับคนที่ติดยาเสพติดเลยทีเดียว คือ จะรู้สึกมีความสุขในเวลาที่ได้เล่นเกม รู้สึกพึงพอใจที่เล่นเกมชนะแต่ยังต้องการเอาชนะมากขึ้นเพื่อการเล่นในระดับที่สูงขึ้นไปอีกจึงจะรู้สึกพึงพอใจเหมือนเดิม มักใช้เวลาในการเล่นเกมมากขึ้นเรื่อยๆ จนมีความคิดหมกมุ่นกับเกมคอมพิวเตอร์อย่างมาก มีความต้องการเล่นเกมตลอดเวลา แม้ว่าจะมีผลกระทบต่อตนเองหลายด้าน เช่น การเรียน การทำงาน สุขภาพ ความสัมพันธ์ในครอบครัวและสังคม เป็นต้น แต่ไม่สามารถควบคุมตนเองได้ มักใช้เวลาเล่นเกมมากกว่าที่ตั้งใจไว้ บางทีอาจจะเคยพยายามลดหรือเลิกเล่นเกมแต่ก็ไม่สามารถควบคุมตนเองให้เลิกเล่นได้ บางคนจะรู้สึกหงุดหงิดกระวนกระวายใจหรือมีอาการทางกายจากความเครียด เช่น ปวดศีรษะ ปวดท้อง เป็นต้น เมื่อถูกขัดขวางการเล่นเกม บางคนมีความต้องการเล่นเกมมากขึ้นในเวลาที่รู้สึกเครียด และบางคนเล่นเกมเพื่อหลบเลี่ยงการเผชิญปัญหาต่างๆ คนที่มีปัญหาติดเกมจะยอมอดอาหาร อดนอน ยอมละทิ้งกิจกรรมอื่นที่เคยสนุกสนาน และมักมีปัญหาพฤติกรรมหลายอย่างตามมา เช่น โกหก ขโมย ก้าวร้าว หนีเรียน หนึออกจากบ้าน และการพนัน เป็นต้น มีผู้เล่นเกมคอมพิวเตอร์บางคนเล่นเกมติดต่อกันเป็นเวลานานโดยไม่ยอมนอน สนใจกินอาหารและดื่มน้ำน้อยมากจนเสียชีวิตมาแล้วหลายราย ทั้งในประเทศไทยและต่างประเทศ นอกจากนี้ยังมีข่าววัยรุ่นหมกมุ่นเล่นเกมคอมพิวเตอร์มากและอดนอนจนมีอาการโรคจิต และบางคนฆ่าตัวตายเลียนแบบเนื้อหาในเกมที่เล่นอีกด้วย

เกมคอมพิวเตอร์มีคุณสมบัติที่ทำให้ติดได้เนื่องจากมันสามารถตอบสนองความต้องการทางจิตใจของคน ได้แก่ ความสนุกสนาน ความสำเร็จ และการระบายความก้าวร้าว เป็นต้น การเล่นเกมจะมีความยากมากขึ้นตามลำดับจึงทำให้เกิดความรู้สึกท้าทาย แต่ผู้เล่นทุกคนมีโอกาสชนะหรือประสบความสำเร็จมากขึ้นได้จากการเล่นซ้ำๆ และจะได้รับรางวัล เช่น คะแนนการเล่นในระดับสูงขึ้น เป็นต้น เป็นแรงเสริมทางบวกจากการเล่นชนะทันที จึงเกิดความรู้สึกพึงพอใจที่ตนเองสามารถเอาชนะหรือประสบความสำเร็จได้ เด็กและวัยรุ่นที่ไม่ค่อยได้รับความสำเร็จจากกิจกรรมอื่นๆ ยิ่งรู้สึกสนุกและพึงพอใจกับความสำเร็จจากการเล่นเกมจนไม่สามารถควบคุมได้ เกมที่ได้รับความนิยมมากในปัจจุบัน คือ เกมออนไลน์แบบ MMRPOG ยังสามารถตอบสนองความต้องการทางจิตใจด้านสังคม เช่น ความรู้สึกมีกลุ่มเพื่อน การยอมรับ เป็นต้น เด็กและวัยรุ่นที่เล่นเกมออนไลน์มักควบคุมเวลาในการเล่นได้ยาก เนื่องจากความสนุกสนาน ความต่อเนื่องของเกม การมีเพื่อนเข้ามาเล่นจำนวนมากทำให้มีตัวละครในเกมหลายบทบาท ถ้าเพื่อนในกลุ่มยังไม่เลิกเล่นก็จะต้องเล่นต่อเพื่อช่วยเหลือเพื่อนในกลุ่ม

ในปัจจุบันนักวิจัยด้านวิทยาศาสตร์การแพทย์ได้ศึกษาผลของยาเสพติดต่อสมอง และพฤติกรรมของคนที่ติดยาเสพติดจนเข้่าใจได้เป็นอย่างดีแล้ว เนื่องจากคนที่ติดเกมมีพฤติกรรมที่คล้ายกับคนที่ติดยาเสพติดดังกล่าว จึงเริ่มมีการศึกษาผลของการเล่นเกมต่อสมองและพฤติกรรมของคนที่ติดเกมในลักษณะเดียวกัน ผลการวิจัยเหล่านี้พบว่าการเล่นเกมมีผลต่อสมองเช่นเดียวก้บยาเสพติด จึงทำให้เกิดพฤติกรรมแบบเดียวกับคนที่ติดยาเสพติดนั่นเอง

เหตุผลที่สอง เกมในท้องตลาดส่วนใหญ่เป็นเกมที่มีความรุนแรง ผลการวิจัยจำนวนมากยืนยันได้ชัดเจนแล้วว่าการเล่นเกมที่มีความรุนแรงทำให้ผู้เล่นมีอารมณ์ ความคิด และพฤติกรรมก้าวร้าวอย่างชัดเจน เนื่องจากเกมที่มีความรุนแรง ค่อยๆ ซึมซับความรุนแรงโดยไม่รู้ตัว นอกจากนี้ยังพบว่าทำให้มีความเห็นอกเห็นใจผู้อื่นและความต้องการช่วยเหลือผู้อื่นที่กำลังมีความทุกข์ลดน้อยลง หมอขอยกตัวอย่างวัยรุ่นคนหนึ่ง เขาเรียนอยู่ชั้น ม. 4 โรงเีรียนที่มีชื่อเสียงมากแห่งหนึ่งในกทม. เขาเป็นผู้ชายที่หน้าตาดีคนหนึ่ง แต่เดิมเขามีความสุภาพเรียบร้อย มีระเบียบวินัยในตัวเอง และผลการเรียนอยู่ในขั้นดีมากมาตลอด เขามีความสามารถทั้งด้านดนตรีและกีฬา ครอบครัวของเขามีความใกล้ชิดอบอุ่น ความสัมพันธ์ในครอบครัวดีมาก เขาเริ่มสนใจเล่นเกมออนไลน์มาได้ประมาณ 2 ปี หลังจากนั้นเขาก็ใช้เวลาในการเล่นเกมมากขึ้นเรื่อยๆ พร้อมๆ กับที่ความรับผิดชอบและความมีระเบียบวินัยในตัวเองค่อยๆ ลดลง เขาใช้เวลาในการทำการบ้านนานมากเพราะทำการบ้านไปพร้อมกับเล่นเกมออนไลน์ไปด้วย ต่อมาเขาก็เลิกสนใจดนตรีและกีฬาที่เคยชอบ อย่างไรก็ตามผลการเรียนของเขาก็ไม่ได้ลดลงเลย นี่เป็นเหตุผลสำคัญที่เขาบอกพ่อแม่ว่าเขายังสามารถแบ่งเวลาได้ดี มีอยู่วันหนึ่งคุณแม่เข้ามาเตือนว่าเล่นเกมนานมากเกินไปแล้ว เขาหันไปชกหน้าแม่จนตาเขียวไป 2 สัปดาห์ โดยไม่รู้สึกผิดและไม่ยอมพูดขอโทษสักคำ

ความจริงแล้วยังมีอีกหลายเหตุผล แต่ด้วยเนื้อที่จำกัดจึงขอกล่าวถึงผลกระทบต่อสุขภาพเป็นเรื่องสุดท้าย การเล่นเกมเป็นกิจกรรมที่มีการเคลื่อนไหวน้อย ทำให้มีการออกกำลังกายน้อยลง จึงมีผลให้สุขภาพไม่แข็งแรงสมบูรณ์เท่าที่ควรจะเป็น บางคนก็ใช้พลังงานน้อยมากจนกลายเป็นโรคอ้วน และจะมีโรคอื่่นๆ ที่เป็นพรรคพวกของโรคอ้วนไม่ต่ำกว่า 10 โรคตามมาเยี่ยมเยียนเราได้อีกในอนาคต นอกจากนี้ผู้เล่นเกมคอมพิวเตอร์มักนั่งอยู่กับเก้าอี้ติดต่อกันเป็นเวลานาน ทำให้การไหลเวียนของเลือดผิดปกติ และอาจมีการอุดตันของหลอดเลือดที่ขาได้ เคยมีรายงานในต่างประเทศว่ามีรายหนึ่งเสียชีวิตจากเส้นเลือดที่ปอดอุดตัน

ด้วยเหตุผลคร่าวๆ ดังกล่าวจึงต้องควบคุมเวลาที่ใช้ในการเล่นเกมคอมพิวเตอร์ครับ


แหล่งข้อมูลอ้างอิง :  teens & family
                            Vol.11 No.122 May 2006

ผุ้แต่ง                  :  นพ. ศิริไชย หงษ์สงวนศรี
                             คณะแพทย์ศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี